مدیرت بر خشم
مدیرت بر خشم 
مدیریت بر خشم
تاریخ: 1390/07/11
خشم و عصبانيت مثل شادي و غمگيني ، يك احساس كاملاً طبيعي و عادي است كه همه انسان‌ها گاهي در زندگي خود تجربه مي‌كنند . هیجان خشم برای سلامت و بقای انسان ضروری است به شرط این‌که آن را به‌درستی بشناسیم و بدانیم چگونه از آن برای خدمت به زندگی فردی و اجتماعی خود استفاده کنیم . اگر نتوانیم این حالت طبیعی را مدیریت کنیم، دچار مشکل می‌شویم.
مدیریت بر خشم و كنترل خشم به معني بروز ندادن آن نيست بلكه به معني ابراز هدفمند خشم، متناسب با اهمیت موضوع و بدون آسیب به خود و یا دیگری است.
اگر انسان خشم خود را نتواند به نحو درست نشان دهد و آن را هميشه پنهان كند ، ممكن است ديگران حال او را نفهمند و از طرفی ممكن است فشارهاي ناشي از خشم فرو خورده، سبب بعضي از بيماري‌هاي جسمي و رواني شود. گاهي هم سركوب كردن خشم و بروز ندادن دايمي آن ، ممكن است در درازمدت سبب كينه-توزي ، بدخواهي ، اشكال¬تراشي در كارها ، غيبت كردن و … شود .
از طرف دیگر بروز خشم بدون هيچ كنترل و توجهي ممكن است آسيب‌هاي جسمي و رواني زيادي به خود و ديگران بزند ، حقوق دیگران را پایمال یا روابط بين انسان¬ها را نامطلوب كند ، همچنین ممکن است ارزش و اعتبار انسان را به خطر بيندازد و باعث رواج پرخاشگري و خشونت شود.
مطلب دیگری که باید در نظر داشت این است که بین ”خشم“ و ”خشونت“ تفاوت مهمی وجود دارد و آن این است که ” خشم“ یک احساس و ” خشونت“ یک عمل است. بنابراین می‌توان ” احساس خشم“ را پیش از آن‌که به ” عمل خشونت“ تبدیل شود با تکنیک‌هایی کنترل و در نهایت برطرف کرد.
حالا ببینیم با توجه به مطالب مطرح شده چه کارهایی می‌توانیم برای مدیریت بر خشم خود انجام دهیم.
این کارها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1- اطلاعات و مهارت¬هایی كه طی زندگی باید كسب کنیم تا زمينه¬هاي رفتاري ما مناسب¬تر ¬شود.
2- کارهایی که باید در همان لحظه¬ي خشم انجام دهیم تا قدری از اثرات سوء خشم کم کند و اوضاع را برای برخورد اصولی آماده کند. این راه‌کارها کمک می‌کند تا با عقب انداختن عکس‌المل‌های فوری ، به خودمان فرصت بهتر فکر کردن درباره‌ی موضوع و انتخاب رفتار مناسب در زمان مناسب را بدهیم و اقدام‌های نسنجیده و عجولانه نکنیم .
باید توجه کرد کارهایی که در لحظه ی خشم انجام می‌دهیم به تنهایی و بدون پشتوانه‌ی اطلاعات و مهارت‌ها و کارهایی که باید در بلندمدت انجام دهیم ، نمی‌توانند سبب مدیریت بر خشم ما شوند.
یعنی براي مديريت بر خشم يا نشان دادن بهترين واکنش در برابر موقعيت خشم¬برانگيز ، ما بايد از قبل اطلاعاتی را به‌دست آورده باشیم و تمرین‌های لازم را درباره‌ی آن انجام داده باشیم و به مهارت‌هایی در آن زمینه رسیده باشیم تا در موقع خشم همه‌ی این‌ها خود به خود به كمكمان بیایند و سبب شوند كه واکنش‌هاي ما مناسب‌تر و بهتر شود.
حالا می‌پردازیم به کارهایی که لازم است طی زندگی و در شرایطی که دچار خشم نیستیم انجام دهیم تا بستر را برای رفتارهای مناسب آماده کند . برخی از این کارها عبارتند از:
شناخت ويژگي¬هاي خود
اگر خودتان را خوب بشناسيد ، به نقطه ضعف¬ها و ناتواني‌ها، سليقه¬ها و نظرها ، توانايي‌ها و امكانات وجوديتان آگاه باشيد ، مسلماً از آن¬چه ممكن است سبب آزار و اذيت و در نتيجه عصبانيت و خشم شما شود، دوري مي¬كنيد و به اين ترتيب كم¬تر خشمگين مي¬شويد .
هدف‌مندي و داشتن برنامه در زندگی
بکوشید تا زندگي را هدفمند سازيد . وقتي انسان هدف‌هايي براي خود دارد و براي رسيدن به هدف¬هايش نیز برنامه‌هايي دارد، سعي مي‌كند از موقعيت‌هاي خشم¬برانگيز تا آن‌جا که می‌تواند دوري كند تا به کارهای اصلی خود طبق برنامه‌ای که دارد ، برسد .
تصحیح باورها، عادت‌ها و برداشت‌های نادرست
باورها، عادت‌ها، برداشت‌ها و تفسیرهای ما نسبت به یک موضوع می‌تواند در واکنش ما نسبت به آن اثر بگذارد و میزان خشم ما را زیاد و کم کند . لازم است باورها، عادت‌ها و برداشت‌های نادرست خود را تصحیح کنیم.
زود قضاوت نكردن
تمرين كنيد كه زود نتيجه¬گيري نكنيد ، زود قضاوت نكنيد و زود تصميم‌گيري نكنيد .
شناخت بهتر اطرافيان
شناخت بهتر اطرافيان بعضي مواقع ما از بعضي رفتارهاي اطرافيان ناراحت و عصباني مي¬شويم و فكر مي‌كنيم قصد ناراحت كردن ما را دارند در حالي كه اگر آن‌ها را خوب بشناسيم و علت رفتارهايشان را بدانيم، ممكن است نه تنها ناراحت نشویم.
تقويت گوش دادن موثر
از آن‌جا که مهارت‌هایی مانند گوش دادن فعال و موثر سبب درک و فهم بهتر حرف گوینده و شناخت بیشتر از او می‌شود یادگیری این مهارت ما را در شناخت بهتر دیگران نیز کمک می‌کند در پذيرش مسئوليت¬ها و كارها به توانايي‌ها، ضعف¬ها ، امکانات و وقت خود توجه كنيد و متناسب با آن¬ها اقدام كنيد.
کارهای دیگری هم مثل آموختن روش‌های حل مسئله، کسب مهارت بيان خود و ابراز قاطعانه خشم، توجه به تفاوت¬هاي فردي و رعايت احترام به حقوق ديگران ، مشاركت در فعاليت¬هاي اجتماعي ، پرهيز از مشغله¬ي زياد و سپردن بعضي كارها به ديگران ، يافتن دوست صمیمی ، نوشتن خاطرات خوشايند، حفظ كردن شعر ، ايجاد عادت به مطالعه ، تمرين شوخ طبعي ، توجه به سلامتي و تغذيه ، توجه به استراحت و تفريح ، وارد كردن ورزش به زندگي به شما در ایجاد رفتار سالم کمک می‌کند.
همانطور که گفته شد ما نیاز به راه کارهایی هم داریم که در همان لحظه‌ی احساس خشم به ما کمک کند. برخی از این راه‌کارها از این قرار است:
- از تصمیم‌گیری‌های آنی پرهیز کنید، برای این‌کار بهتر است حواس خود را از موقعیت خشم‌برانگیز به چیز دیگری معطوف کنید و به خود فرصتی برای اقدام مناسب بدهید. شمارش اعداد به یک شکل غیرمعمول مثلاً به طور معکوس ، فکر کردن به یک خاطره¬ی خوشایند یا یک لطیفه، تمرکز بر یک شیئی یا منظره خاص به شما در این باره کمک می‌کند.
- خنک کردن خود با خوردن آب خنک، شستن سر و صورت با آب خنک یا اگر ممکن باشد دوش گرفتن و کاستن از دمای محیط با باز کردن پنجره، تا حدی دمای بدن خود را متعادل‌تر کنید .
- از موقعیت خشم برانگیز دور شوید و محل را ترک کنید.
- به طرز حرف زدن خود هنگام خشم توجه کنید و مراقب باشید تهدید و توهین نکنید، همچنین اولین چیزی هم که به ذهنتان می¬رسد ، بیان نکنید .
- سکوت کنید البته منظور از سکوت ، قهر کردن یا سر لج انداختن طرف مقابل نیست . بلکه منظور ایجاد فرصتی است برای هر دو طرف تا به رفتار بهتری فکر کنند.
- همواره در لحظات خشم و عصبانیت با خود فکر کنید با خود فکر کنید که آیا این موضوع واقعاً آن‌قدر اهمیت دارد که شما را تا این حد عصبانی کند.
- در موقعیت‌های تنش‌زا برای کنترل رفتارتان با خود حرف بزنید و جملاتی با کلمات ساده و مثبت به زبان بیاورید . مانند: ” تامل کن و آرام باش“،”خودت را کنترل کن“ ، ”نفس عمیق بکش“،”سخت نگیر“،”من می‌توانم با این مشکل مواجه شوم“، ”من باید هدفمند عمل کنم .“، ”من باید فوری اقدام نکنم .“، ”من باید کاری کنم که نتیجه¬ی مثبت بدهد.“ ، ”عکس¬العمل من نباید به خودم ، به دیگران ، به محیط زیست لطمه بزند .“ و ... .
- پیامدهای احتمالی عکس العمل‌هایتان در آن موقعیت را در نظر بگیرید.
- با کمک گرفتن از خاطرات و تصورات خود تجربه‌ای آرام‌بخش را در ذهن خود مجسم کنید.
- عوامل محیطی را تغییر دهید، به‌طور مثال برای کاهش سر و صدا ، تلویزیون و رادیو را خاموش کنید.
- قدم زدن در فضای باز، مشغول شدن به فعالیت‌های جسمی ، تنفس عمیق ، آرام ساختن خود ، گوش دادن به موسیقی از کارهای دیگری است که می‌توانید در این موقعیت‌ها انجام دهید.
گاهی به افرادی برمی‌خوریم که به دلایل گوناگون دچار خشم و عصبانیت شده‌اند ، در این موقعیت‌ها اگر بتوانیم برخورد مناسبی با آن‌ها داشته باشیم ، هم به نفع خودمان است هم به نفع طرف مقابل . رفتار مناسب ما می‌تواند تا حد زیادی اوضاع را بهتر کند .
برخی از کارهایی که در هنگام رویارویی با افراد خشمگین باید انجام دهیم از این قرار است :
اگر شخصي عصباني است هر چه سریع‌تر از او فاصله بگيريد ، سعي كنيد بفهميد كه چه چيزي او را عصباني كرده است و علت‌های رفتار طرف مقابل را پیدا کنید و یا علت‌های آن را حدس بزنید، از نصیحت، آموزش و مشاوره بپرهیزید ، از اظهار نظر خودداری کنید ، از قضاوت بپرهیزید، خشم طرف مقابل را دست کم نگیرید ، در مواجهه با افراد خشمگین آشنا، از یادآوری سوابق و کدورت‌های پیشین بپرهیزید، مراقب کنترل خشم خود باشید ، مقابله به مثل نکنید، از دادن صفت‌های دایمی و مبالغه‌آمیز بپرهیزید ، از مهارت‌های ارتباط کلامی موثر برای برقراری ارتباط بهتر استفاده کنید.
