مقاله درباره تفاوت بین روش مستقیم و غیر مستقیم

     تعریف و تفاوت میان روش مستقیم و غیر مستقیم در پرورش کودک دوزبانه

همانطور که  میدانیم نیاز و لزوم یادگیری زبان دوم در همان عنفوان تولد به قدری در میان مادران افزایش یافته که اکثر مادراها و والدین ترجیح می دهند آموزش زبان دوم را بسیار زودتر از ثبت نام در یک کلاس ساده زبان انگلیسی آغاز نمایند.

در این راه مشکلاتی نیز وجود دارد. معمولا والدین بخوبی از روشهای بروز و جدید آشنا نیستند یا اگر هستند این روشها هنوز بصورت تدوین شده و بومی سازی شده در کشور ما وارد نشده است و این عزیزان مجبور می شوند به روشهای خودساخته و مطابق با سلایق خود روی بیاورند.

در بسیاری از موارد مادر بقدری آشنایی با زبان انگلیسی دارد و کار با کودک را میداند که شروع به صحبت به انگلیسی با او می نماید. و در واقع تفکر وی اینچنین است که تعداد واژگان و اصواتی که از زبان او می شنود او را نسبت به زبان دوم حساس و آشنا خواهد کرد. و در این نیز شکی نیست.

اما مساله مهم نوع روشی است که بهتر است هر والد بخوبی با آن آشنا باشد. همیشه می  دانیم صرف کامل استفاده از یک روش محض جوابگوی کاملی برای یادگیری و امر آموزش نیست. بداین معنا که نمیتوان تنها با چند چوب کبریت و چند جمع و تفریق ساده به کودک ریاضی آموخت.

نمی توان با نشان دادن خورشید و روش بیرون آمدن و غروب کردن او از آسمان کودک را با دنیای آسمان آشنا کرد.

زمانی که کودک نخستین گامهایش را بر میدارد ، پیش از این لحظه ، وی راه ها و آموزشهای زیادی را پست سر گذاشته است. آموزشهایی که همه با راهنمایی شما کمک شما و کاملا طبیعی و غیر مستقیم بوده است.

آموزش هر دنیای جدید به کودک ، درست مطابق با راه رفتن ، حرف زدن و حتی غذا خوردن است. مهمترین چیز در وجود یک مادر مربی ، وجود اطلاعات زیاد ، تحقیقات گوناگون ، به چالش کشیدن انواع روشها ، بروز بودن وی و استفاده از چندین راه و روش با هم و خلاقیت بسیار اوست .

شاید یک والد نا مطلع به زبان دوم ، راه هایی را در آمزوش کودک خود در پیش گیرد که حتی به ذهن تحصیلکرده ترین مادر نیز نرسد.

پس تمام آگاهی و اطلاع در میزان تحصیلات نیست بلکه خلاقیت و تجربه و امکانات طبیعی در آموزش زبان دوم نقشی بسزا خواهند داشت.

پس از این مقدمه کوتاه ، بررسی دو روش که مهمترین نقش را در آموزش کودکان ما در راستای دوزبانگی دارند معرفی کرده و به تفاوتهای آن می پردازیم.

                                                                                                                     روش مستقیم چیست ؟

حتما به کرات شنیده اید در سایتهای مختلف و صحبتهای حضوری و غیر حضوری که آموزش به کودکان در هر زمینه ای بهتر است با روش مستقیم نباشد. این روش مستقیم چیست ؟

 " آموزش مستقیم، یعنی آموزش با هدفی خاص و محدود که در آن کودک باید مفهومی معین را یاد بگیرد و آن را با مفاهیم قبلی ذهن خود مربوط کند و از آن در مسائلی که برایش پیش می آید بهره بگیرد.

مثلاً آموزگار حرف «ن» را به کودک می آموزد؛ او باید آن را یاد بگیرد و کلماتی را که در آنها حرف «ن» بکاررفته است بخواند و بنویسد ودر همه جا آن را باز شناسد، یا از راه مشاهده های گوناگون دریابد که گیاه از دانه می روید؛ بتواند دانه را باز بشناسد، آن را بکارد و اهمیت دانه را از نظر زندگی گیاهی دریابد.

در آموزش مستقیم از کودک می خواهند که از راه های مختلف دانسته های خود را بازگو کند؛ در واقع بدین گونه از او به طور مستقیم امتحان می کنند و با نمره دادن میزان دانسته های او را می سنجند. در آموزش مستقیم کودک مقید و محدود است. باید بنشیند، مشاهده کند، گوش بدهد، یاد بگیرد، تمرین کند و در چهارچوب معین فعالیت داشته باشد " .

  " آموزش مستقيم براي كودك سم است. در بسياري از موارد نه تنها كودكان از طريق آموزش مستقيم چيزي ياد نمي‌گيرند، بلكه در برابر آموزش، جبهه‌گيري مي‌كنند و در بهترين حالت فقط از ترس پدر و مادر به آموزش‌ها عمل مي‌كنند " .

" آموزش مستقیم یعنی بچه را مجبور کنیم به یادگیری چیزی و یا به طور مستقیم از او بخواهیم در فلان کلاس شرکت کند و ....

این نوع آموزش تا سن ۷ سالگی برای بچه مضر است و ما آموزش مستقیم را برای بچه از بدو تولد تا ۷ سالگی ممنوع می دانیم. لذا والدین باید توجه داشته باشند که حتی در آموزه های دینی نیز نباید در سنین زیر هفت سال از آموزش مستقیم استفاده نمایند. البته این حرف من بدین معنی نیست که ما نباید به بچه ی خود قرآن یاد دهیم و او را با قرآن آشنا نماییم ، بلکه منظور من این است که به طور مستقیم نباشد. اما راه کار من برای یاد دادن و آشنا کردن کودکمان با آموزه های دینی این است که ، مسائل دینی مثل آشنایی با قرآن را به صورت غیر مستقیم به فرزندتان یاد دهید ، بدین صورت که یک سی دی یا نوار یا فیلم زیبا در زمینه ی قرآن یا مسائل دینی دیگر که آموزش آن مد نظرتان است ، تهیه نمایید و آن را در منزل و یا در اتاق کودکتان روشن نمایید و بدون اینکه از کودکتان بخواهید که بدان توجه کند ، از اتاقش خارج شوید. این کار باعث می شود که کودکتان به طور غیر مستقیم قرآن گوش دهد و حتی در مواردی بعضی از آیات را حفظ نماید " .

همانطور که دیدید ، آموزش مستقیم در هیچ روش تربیتی و آموزشی حتی در تربیت رفتارهای کودک نیز توصیه نشده است. در بحث آموزش زبان کودکان روش مستقیم را میتوان خلاصه کرده به موارد ذیل :

استفاده زا انواع کتابهای آموزشی حتی نوع رنگ آمیزی که در بازار به وفور یافت می شود.

استفاده از کلاسهای زبان کودکان که در شهر و روستا به تعداد زیاد مشغول به کار هستند.

استفاده از هر کتاب و فلش کارت اگر بصورت درسی و پرسش و پاسخ آموزش داده شود. ( قبلا در این باره مقاله ای را در دسترس شما قرار داده ایم ) .

نشاندن کودک و یاد دادن کلمات و جملات بصورت رودرو به او .

در آموزش زبان به کوکان از هیچ روش مستقیم استفاده نمی کنیم و فقط طبق روشهای موجود در روش غیر مستقیم با او به همراهی می پردازیم.

                                                                                                      آموزش غیر مستقیم چیست ؟

درآموزش غیر مستقیم هدف، وسعت پیدا می کند ومفاهیم، متعدد و گوناگون می شوند. هر کودکی، هر چقدر که بخواهد و بتواند، کشف می کند و یاد می گیرد. محدوده ای برای او تعیین نمی شود. کودک در فعالیت ها، بیشر آزادی دارد. آموزش برایش جنبه بازی و سرگرمی پیدا می کند. می تواند خود برنامه اش را تنظیم کند و پرسش های گوناگون در زمینه آنچه فهمیده و کشف کرده است مطرح کند. ارزشیابی از دانسته های او نیز غیر مستقیم انجام می شود.

آنچه در گفت و گو، یا فعالیت های انفرادی و گروهی از او دیده می شود کافی است. امتحان و نمره ای در کار نیست. آموزش پیش از دبستان را در بیشتر کشورهای جهان، نوعی آموزش غیر مستقیم می دانند. حتی در بسیاری از کشورها کوشش دارند آموزش دبستانی را هم به طور کامل، یا دست کم قسمتی از آن، را غیر مستقیم کنند .

به طور کلی، آموزش غیر مستقیم با روحیه جستجو گر و کنجکاو و فعال کردن، سازگارتر است و کودک را به شوق و ذوق بیشتری برای اکتشاف یادگیری بر می انگیزد؛ با رشد بدنی او نیز مناسب تر است، زیرا از نشستن بیش از اندازه او جلوگیری می کند و او را به حرکت و فعالیت وا می دارد. با یاد گرفتن به معنای واقعی نیز هماهنگی بیشتر دارد، چه تنها توانایی درک و علاقه مندی کودک سبب می شود که میزان یادگیری او گسترش یابد. لحظه ای را تصور کنید که گربه ای را برای مشاهده به کودکستان آورده اید؛ بی درنگ کودکان به دور گربه جمع می شوند. دست و پا و بدن او را لمس می کنند گربه چه می خورد؟ کجا می خوابد؟

چگونه از درخت بالا و پایین می رود؟ چرا می تواند از فاصله های زیاد به بالا بپرد؟ چرا همیشه با پا به زمین می افتد؟ چرا شب چشم هایش می درخشد؟ سبیل هایش برای چیست؟ از چه خوشش می آید؟ چرا وقتی که به پشتش دست می کشیم، خر خر می کند؟ چرا خودش را می لیسد؟ چرا زبانش زبر است؟ چگونه و در چه مواقعی بچه هایش را از جایشان بیرون می آورد؟ چگونه از خود و بچه هایش دفاع می کند؟ دشمنش کیست؟ چگونه بچه می زاید؟ بچه هایش چه شکلی هستند؟ چه می خورند؟ چطور موش شکار می کند؟ و ده ها سوال دیگر .

در آموزش غیر مستقیم، به همه این سوالات می توان جواب داد. برای این گونه آموزش می توان برنامه ی مشاهده و فعالیت تنظیم کرد و بچه ها را به تفکر و مشاهده دقیق تر واداشت .

بدین ترتیب، به سادگی می توان دید که چگونه آموزش غیر مستقیم با روحیه جستجوگر و کنجکاو و فعال کودک سازگارتر است، او را به شوق و ذوق بیشتری برای اکتشاف و یادگیری بر می انگیزد؛ با رشد بدنی او نیز مناسب تر است، زیرا از نشستن بیش از اندازه ی او جلوگیری می کند و او را به حرکت و فعالیت وا می دارد.

در آموزش غیر مستقیم مشاهده یک حیوان، فرصتی برای یادگیری وسیع تر، غنی تر و همه جانبه ایجاد می کند و از همان ابتدا ارتباط کودک را به طور کامل با محیط اطرافش برقرار می کند. همان گربه سبب می شود که کودک به حیوانات علاقه مند شود و به مشاهده و کشف چگونگی زندگی آنها بپردازد، و طرز رفتار با حیوانات را بیاموزد .

جز در موارد معین، آن هم مثلاً در یادگیری یک ترانه، یا تمرین بعضی از آداب معاشرت، یا بعضی از عادت های بهداشتی، نباید از فنون آموزشی مستقیم در کودکستان بهره جست. حتی اینها را نیز تا حد امکان باید به شکل آموزش غیر مستقیم ، یعنی به صورت بازی و فعالیت اجتماعی، به کودکان عرضه کرد تا با اشتیاق بدان روی بیاورند .

دفتر سرمشق، آموزش خواندن و نوشتن و حساب کردن، نمره و تکلیف شب، تشویق و تنبیه، جریمه، گرفتن دست بچه و کمک کردن به او برای نوشتن، یا پرسیدن آموخته ها به صورت سوال و جواب در کلاس های کودکستان از اشتباهات بزرگ است که نتیجه ای منفی دارد و کودک را از یادگیری واقعی باز می دارد و حتی کودکان فعال و جستجوگر را افسرده و خسته می کند. ممکن است عده ای از خانواده ها، که خود کمتر تجربه ای از آموزش غیر مستقیم دارند، روش آموزش مستقیم را بپسندند، اما مربی باید از آن به طور کامل بپرهیزد و تا جایی که امکان دارد امتیازهای آموزش غیر مستقیم را به خانواده ها یادآور شود.  

همانطور که در این مقدمه نیر بخوبی متوجه شدید ، در حال حاضر تنها روشی کهدر دنیا برای آموزش کودکان مورد استفاده قرار می گیرد روش غیر مستقیم است . این روش نه تنها در آمزوش زبان ذوم بلکه در تمام زمینه های ادیبات ، علوم ، شیمی ، فیزیک ، نجوم و ..... مورد استفاده قرار می گیرد.

در زمینه مورد بحث ما " آموزش زبان دوم " استفاده از روش غیر مستقیم نقشی بسیار حیاتی و مهم دارد .

                       در زبان اموزی به کودکان از چه روشهای غیر مستقیم می بایست استفاده نمود ؟

گفتیم بکار بردن هر وسیله ای بطور رو در رو به منزله آموزش مستقیم است. حتی فلش کارت و کتاب. حتی صحبت کردن. پس در اینباره چه باید کرد ؟ چگونه میتوان با بی خطرترین و بروزترین روش ها کودک خود را با زبان دوم آشنا کرد.

 * استفاده بسیار زود حتی در دوران بارداری و پس از تولد از آهنگها و اشعار انگلیسی . این اشعار می بایست مطابق با روحیه کودک در هر سن ، نوع اصوات با کیفیت برای حساس نمودن گوش کودک و تقویت نخستین حس وی  که همان حس شنیداری است ، باشد. اشعار و الگوهای شعر در ادبیات کودم بسیار مهم است. و مادر یا پدر باید پیش از تهیه هر مجموعه موسیقی انگلیسی به نوع و کیفیت اشعار ، متن اشعار ، صدای خواننده آن مجموعه و معنی متن آن بسیار توجه کند.

* استفاده از مجموعه های دیداری برای برقراری نخستین ارتباط بین کلمه و تصویر ( نمودار تصویری ) ، برای کودک تا از این طریق بتواند مفهوم آنچه را می شنود و در حال شنیدن است از روی تصویر تشخیص دهد . در این زمینه نیز قوانین و حساسیتهای بسیاری از سوی کارشناسان رسانه کودک و روانشناسن کودک بیان شده که به چند مورد می پردازیم و چندین مورد را در مقالات قبلی مورد بررسی قرار داده ایم .

: برنامه های آموزشی و کارتونها از نخستین نمودارهای تصویری موجود برای آشنایی کودک با تصویر و کلمات و جملات هستند. برای انتخاب این مجموعه ها والد می باسیت به کیفیت تصویری ، تم و موضوع هر برنامه و کارتون ، اهداف موجود در آن ، کیفیت تصویری و کاراکترهای کودکانه هر برنامه ، سال ساخت و کارگردان و خدمات پس از فروش حتما توجه بسیاری کنند. زمان دیدن هر برنامه به نسبت سن کودک می بایست مورد نظر گرفته شود . قبلا رد این مورد مقاله طولانی نوشته و ارائه داده ایم. زمان دیدن هر کارتون و مجموعه به نسبت سن کودک طبق مطالعات روانشناسی و کارشناسان رسانه کودک به شرح زیر است :

"
کودکان را برای زمانی که در مقابل تلویزیون صرف می کنند، نمیتوان سرزنش کرد. همچنین آنها تقصیری ندارند که از طریق تلویزیون، اطلاعات دگرگون شده را دریافت می کنند.

انگیزه کودکان از نشستن در پای تلویزیون با انگیزه بزرگترها فرق دارد. بزرگترها غالباً برای سرگرمی به تماشای تلویزیون می پردازند، ولی کودکان ضمن اینکه طالب سرگرمی هستند، غالباً برای فهمیدن دنیای اطراف به تلویزیون می نگرند.

معمولاً کودکان از دو سالگی تماشای فیلم های کارتونی را شروع و تقریباً در شش سالگی به تماشای تلویزیون عادت می کنند. یعنی قبل از اینکه به مدرسه بروند، با تلویزیون دوست می شوند.

محدودیت های مشخصی را در مورد زمان تماشای تلویزیون، با توجه به سن کودک پیشنهاد کنید. حتی یک ساعت تماشای تلویزیون در روز برای کودکانی که هنوز به مدرسه نرفته اند، زیاد است. حداکثر زمان تماشا برای کودکان بزرگتر باید یک تا دو ساعت در روز باشد.

با بچه هایی که در رده دبستانی یا در رده های بالاتر قرار دارند، می توان در مورد برنامه ای هفتگی جهت تماشای تلویزیون و داشتن یک قاعده منطقی مذاکره نمود. تلویزیون باید برای تماشای برنامه های از قبل انتخاب شده، روشن شود نه به عنوان یک وضعیت دائمی. والدین باید این نکته را توجه داشته باشند که تکالیف کودکان باید در اولویت بوده و با تماشای تلویزیون همراه نباشد.

سال اول، حیاتیترین زمان برای تحولات و رشد مغز می باشد. تلویزیون می تواند زمان مفید کودک برای بودن با والدین و بازی را از آنها بگیرد.

احتمالاً نخستین دلیل علاقه کودکان به تلویزیون، لذت خاصی است که از سرگرم شدن بدون احساس مسئولیت، به آنها دست می دهد. 

توصیه آنها به والدین این است که مدت تماشای تلویزیون و نشستن پای کامپیوتر در کودکان را به یک ساعت در روز محدود کنند و در مقابل آنها را به پیادهروی، ورزش و تحرک تشویق کنند.

نه تنها كودكان سه ساله بلكه كودكان بزرگتر هم اگر در معرض تماشاي زياد تلويزيون قرار گيرند ممكن است دچار مشكل شوند. عده‌اي از والدين تصور مي‌كنند اگر كودكشان مشغول تماشاي تلويزيون شود بسيار باهوش شده و همين آرامش نسبي به او كمك مي‌كند تا وضعيت رواني مطلوبي براي زندگي آينده‌اش پيدا كند اما متخصصان روانشناسي و جامعه‌شناسي نظرات ديگري در اين‌باره دارند.

يكي از مشكلات الگوي تربيتي والدين اين است كه ساعت خاصي را براي تماشاي كودك در نظر نمي‌گيرند. زمان‌بندي مناسب براي تماشاي تلويزيون از سوي كودكان با نظارت والدين به مدت يك يا دو ساعت در روز كافي است. اما متأسفانه امروزه كودكان ساعت‌ها به تماشاي تلويزيون و پلي‌استيشن و انواع فيلم‌هاي سه بعدي مي‌نشينند و توجهي به انجام تكاليف و كارهاي ديگر مانند ورزش و كتابخواني ندارند. 
در نتيجه خستگي ناشي از تماشاي كارتون‌ها و برنامه‌هاي غيرضروري رايانه‌اي روي فرآيند يادگيري و ذهني كودك اثر منفي گذاشته و او را حتي از انجام كارهاي ضروري و فعاليت ذهني بازمي‌دارد. 
بنابراين والدين كودك مي‌بايست بر مدت زمان تماشاي فيلم‌هاي كارتوني نظارت مستقيم داشته باشند. مواقعي كه كودك بيش از اندازه به تماشاي تلويزيون علاقه نشان مي‌دهد، او را از ديدن طولاني‌مدت كارتون‌ها منع كرده و يا فرصت تماشاي آن را محدودتر كنند.

زيرا كودك مي‌بايست فرصت بيشتري را براي مطالعه و انجام كارهاي ديگر اختصاص دهد. در اين صورت ممكن است تماشاي طولاني‌مدت كارتون ذهن او را كليشه‌اي كرده و او با افت تحصيلي روبه‌رو شود. از اين رو بهتر است هفته‌اي 4-3 ساعت براي ديدن فيلم‌هاي كارتوني به كودك وقت داده شود و نه بيشتر. كودك مي‌بايست حتي‌المقدور روزي يك ساعت با نظارت پدر و مادر به تماشاي كارتون‌ها بنشيند. البته تماشاي صرف كارتون مهم نيست. والدين در پايان فيلم بايد از او بخواهند تا راجع به آنچه ديده و شنيده صحبت كند. اگر كودك اصرار به تماشاي كارتون بيش از زمان معين شده دارد بايد به او آموخت كه درخواستش را به تأخير بيندازد. زيرا به تأخير انداختن درخواست در فرايند رشد او اثر مي‌گذارد و تجربه كافي را براي پاسخ به نيازهاي او براي رشد رواني و اجتماعي كودك در اختيارش مي‌گذارد " .

چون مهمترین اعتقاد نادرست میان کارشناسان عرصه زبان کودک و مهمترین اختلافات آنها هم اکنون بر سر دیدن و چقدر دیدن برنامه های آموزشی زبان دوم و کارتون بود بجا بود چندین پاراگراف را به آن اختصاص دهیم. با توجه به مطالب فوق بخوبی درمی یابید چقدر زمان بندی در دیدن برنامه کارتونی مهم و اساسی است و چنانچه تصور شود فقط با استفاده از الگوهای تصویری و همزمانی تصویر و حرف و بیان جملات انگلیسی ، می توان کودک را بسوی زبان دوم سوق داد، اعتقادی سخت نادرست است . حفظ نظم و اعتدال همراه با دیدن قانونمند کارتون اثر بسیار مطلوبی در روش غیر مستقیم خواهد داشت.

*استفاده از کتاب و قصه گویی . کتاب را باید بطوری استفاده کرد که حنبه سرگرمی و تفریح داشته باشد و آموزش به کودک در خلال تصاویر و متن کتاب و نه بصورت پرسش و پاسخ انجام شود . زمان خواندن کتاب بهتر است بعد از ظهر و شب پیش از خواب باشد که کودک آرام ترین زمان روز را سپری می کند. او را در آغوش بگیرید و نوازش کنید و کتاب را به مرور برای او بخوانید. تکرار خواندن یک کتاب در طول یک هفته یکی از موثرترین روشهای آموزشی غیر مستقیم برای یادگیری همزمان کلمات و جملات به کودک است. برای کودکان زیر 4 سال که نخستین گامهای خود را در عرصه دوزبانگی بر میدارند ، بهتر است یک بار معنی کل جمله یا کلمه گفته شود و بارهای بعد خود او متوجه معنا خواهد شد بخصوص اگر کتاب بصورت مداوم خوانده شود . لحن گفتار شما در هنگام خواندن کتاب برای کودک لذت بخش است پس همراه قبل از خواندن کتاب ، خود به تنهایی کتاب را مطالعه کنید تلفظ واژه ها ار چک کنید و معنا را بدانید تا در هنگام پرسش کودک سردرگم نشوید. روی تصاویر کتاب دست بگذارید . برای کودکان زیر 4 سال حتما از کتابهایی  استفاده کنید که دارای تصاویر بزرگ تمام رنگی باشد ؛ جنس کتاب از جنس مقوا یا کاغذ گلاسه و لیز باشد چون کودکان از لمس این نوع کتابها لذت می برند ؛ در هر صفحه یک یا دوجمله کوتاه نوشته شده باشد چون کودکان زیر 4 سال از شنیدن داستانهای طولانی حتی به فارسی نیز خسته می شوند . برای سنین بالا می توانید از روشهای بهتری استفاده کنید که در مقالات بعدی بدان پرداخته خواهد شد.

" ، قصه بهترین راه آموزش غیرمستقیم مهارت‌های اجتماعی به کودکان است:

مژگان سعیدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه کرمانشاه، در مورد تاثیر قصه بر شکل گیری شخصیت کودک، گفت: قصه به کودک کمک می‌کند تا در موقعیت فرضی و خیالی شخصیت خود را با قهرمان اصلی داستان همانندسازی کند و از این حیث قصه در شکل‌گیری شخصیت کودک از اهمیت زیادی برخوردار است.

وی ادامه داد: قصه گویی همراه با تغییر حالات صورت شرایطی را فراهم می‌کند تا کودک خود را در فضای قصه مجسم کند و با الگوسازی از شخصیت‌های داستان، شخصیت خود را بپروراند.

به گفته این کارشناس ارشد روانشناسی، انتخاب قصه متناسب با شرایط فکری و ادراکی کودک از اهمیت بالایی برخوردار است، ضمن این‌که توجه به شرایط سنی کودک نیز می‌تواند در انتخاب قصه مناسب اثرگذار باشد.

سعیدی سپس با تاکید بر این‌که قصه در رشد مهارت‌های کلامی کودک نقش موثری دارد، اذعان داشت: قصه هم‌چنین می‌تواند در رشد خزانه لغات کودک نیز اثرگذار باشد.

وی در ادامه یکی دیگر از مهم‌ترین نقش‌های قصه را ایجاد ارتباط عاطفی مناسب بین کودک و والدینش دانست و تاکید کرد: قصه می‌تواند در شکل‌گیری رابطه عاطفی بین کودک و والدین نقش اساسی داشته باشد.

سعیدی افزود: قصه بهترین راه آموزش غیرمستقیم مهارت‌های اجتماعی به کودکان است و از این حیث بهتر است نکات تربیتی در دل قصه‌های کودکانه گنجانده شود.

وی ادامه داد: قصه‌هایی که به مهارت‌های اجتماعی نزدیک‌ترند تاثیر بیشتری دارند و پرداختن به آنها کودک را برای حضور در اجتماع آماده می‌کند.

این روانشناس تاکید کرد: قصه‌هایی که از طریق سی دی، تلویزیون و سایر ابزارهای سمعی و بصری پخش می‌شوند تنها در صورتی می‌توانند کارکردهای قصه گویی سنتی را داشته باشند که پس از اتمام آنها گفت‌وگوهایی در مورد آنها بین کودک و والدینش انجام شود.

وی با تاکید بر این‌که سی دی و تلویزیون نقش منفعل دارند، اذعان داشت: این‌گونه وسایل به خودی خود نمی‌توانند در رشد مهارت‌های کلامی نقش موثری داشته باشند، و تنها در صورتی می‌توانند چنین کارکردهایی داشته باشند که امکان گفت‌وگو و بازگویی قصه‌های پخش شده برای کودک فراهم شود.

سعیدی تاکید کرد: خانواده‌ها از پخش کارتون و فیلم در هنگام خواب برای کودک خودداری کنند، چراکه پخش فیلم نمی‌تواند جای کتابخوانی و قصه‌گویی مستقیم را بگیرد.

وی به خانواده‌ها توصیه کرد، قصه‌هایی را برای کودکان خود انتخاب کنند که حاوی مفاهیم مثبت‌تری باشد و پایان مثبت و شاد داشته باشد " ..

*بازی و یادگیری. یکی از مهمترین و غیر مستقیم ترین روشهای آموزش به کودک بخصوص در عرصه زبان دوم بازی است. انواع بازیهایی که برای کودک در نظر گرفته می شود بستگی به انتخاب مادر ، میزان خلاقیت او ، تحقیقات بی شمار وی و استفاده از مراجع و مجموعه های آموزشی بازی مدار است . در زیر توضیحی درباره لزوم بازی در کودکان می پردازیم :

 خردسالان از راه خیال پردازی و عمل کردن یاد می گیرند. آیا تا کنون دیده اید که فرزند تان یک سنگ را بردارد و با آن همانند یک ماشین  بازی کند، یا با جنباندن لگویی،  آن را یک آدم یا خرگوش فرض کند ؟

در این هنگام فرزند شما با حرکت، چیزی را به جای چیز دیگری وانمود می کند. اما روند وانمود سازی به همین سادگی که دیده می شود، نیست. فرآیند وانمود سازی سبب پرورش بسیاری از زمینه های بنیادی رشد کودک می شود.
 بیشترکلاس های کودکستان ها و مهد کودک ها سالن نمایش مجهزی دارند. اختصاص جایی به نمایش برای کودکان، کاری هدفمند است. پژوهش ها نشان داده اند که بازی های وانمودی برای آن ها، امکان زندگی در دنیایی کوچک، با همان ویژگی های دنیای واقعی را فراهم می آورد و آن ها را به کاربرد مهارت هایی که آموخته اند، تشویق می کند. این امکان، همچنین زمینه را برای به کار بردن مهارت های شان در فعالیت های معنادار زندگی آماده می سازد.
برخی کارشناسان براین باورند که این فرآیند کاربردی، نه تنها در پیشرفت یک مهارت، بلکه در چگونگی بکارگیری آن در زندگی هم به کودک کمک می کند.

 بازی های وانمودی به کسب مهارت های اجتماعی و عاطفی کمک می کنند

هنگامی که کودک شما در حال بازی وانمودی  است، به شکل فعال نقش های عاطفی و اجتماعی زندگی را تجربه می کند. او با بازی های جمعی می آموزد که چگونه نوبت را رعایت کند، چگونه به ترتیب، مسئولیت ها را تقسیم کند و خلاقانه به حل مشکل بپردازد. هنگامی که کودک شما شخصیت های مختلفی را وانمود سازی می کند، درحال  تجربه کردن "راه رفتن با کفش های دیگری است". با کفش های دیگران راه رفتن" به دستیابی او به مهارت های مهم اخلاقی و همدلی یاری می رساند. برای خردسالان طبیعی است که دنیا را از دید خود و با محوریت خود ببیند. آن ها با کمک بازی های جمعی، کم کم احساسات دیگران را درک می کنند. وقتی کودک پی می برد که با وانمودسازی می تواند خود را به جای هر کس و هر چیزی بگذارد، اعتماد به نفس  پیدا می کند!

کودکان در سال های نخستین زندگی، تنها در حال درک کردن تفاوت میان واقعیت و تخیل هستند

بازی های خیالی و بازی کردن نقش شخصیت های آشنا (مانند اعضای خانواده) و شخصیت های افسانه ای یا ساختگی، سبب درونی شدن تفاوت مهم میان واقعیت و خیال در کودک می شود. برای نمونه، کودک شما می تواند تفاوت بین مادر واقعی اش و مادری که بعضی وقت ها در بازی های کودکانه نقش او را بازی می کند، دریابد و این تجربه و دانش را در موقعیت های دیگر  نیز به کار برد.

بازی های وانمودی مهارت زبانی را پرورش می دهند

آیا تاکنون هنگامی که  کودک تان سرگرم بازی تخیلی یا بازی با اسباب بازی ها یا دوستانش است، به رفتار اوتوجه کرده اید؟ اگر پاسخ تان مثبت است، شاید بعضی واژگان یا عبارت هایی شنیده اید که هرگز فکر نمی کردید او آن هارا بلد بوده است. اغلب در بازی کودکان، واژگانی را که خودما به کار می بریم، از آن ها می شنویم. کودکان از پدر، مادر، و آموزگارشان  کاملا تقلید می کنند. بازی وانمودی به کودک شما کمک می کند تا قدرت زبان را در یابد.  افزون بر این، کودکان با بازی وانمودی با دیگران، یاد می گیرند که می توانند از واژه ها همچون ابزاری برای بازسازی یک داستان یا سازمان دهی یک نمایش بهره بگیرند. این فرآیند به کودک تان امکان می دهد میان زبان نوشتاری و گفتاری ارتباط برقرار کند و به مهارتی  دست یابد که بعدها به او کمک خواهد کرد خواندن را یاد بگیرد.
کودکان همچنین در هنگام بازی های وانمودی، واژه نامه ی خود را می سازند. هنگامی که مشغول بازی وانمودی هستند، شما و آموزگارش می توانید آن ها را با واژه های مربوط به یک موضوع ویژه آشنا کنید. برای نمونه، اگر کودک تان دوست دارد با دایناسورهای اسباب بازی، بازی کند، شما با اشاره به نام دایناسورهای گوناگون، به او کمک خواهید کرد به سرعت نام های بلند آن ها را یاد بگیرد.
بیشتر کودکان دوست دارند وانمود کنند کارهایی را که شما در خانه انجام می دهید، آن ها هم انجام می دهند. سعی کنید همیشه مجموعه ای ازنشریه ها، کتاب ها، کاغذ و مدادهایی برای بازی های نمایشی در خانه در دسترس داشته باشد.
به این ترتیب، کودک شما از مهارت های پیش نوشتاری و پیش خوانی برای تقلید موقعیت های واقعی در زندگی اش استفاده خواهد کرد. او می تواند برای عروسک ها و اسباب بازی هایش بخواند، نامه بنویسد، فهرست تهیه کند و حتی وانمود کند با تلفن اسباب بازی، پیام تلفنی می گیرد.

بازی های وانمودی در کودک مهارت تفکرایجاد می کنند

بازی های وانمودی، مسئله های فراوان پیش روی کودکان می گذارند. هنگامی که  دو کودک می خواهند نقش یکسانی بازی کنند یا مواد مناسبی برای ساختن یک سقف برای خانه ی عروسکی بیابند، مهارت های تفکر شناختی ارزشمندی  را فرا می گیرند که در زندگی حال و آینده از آن ها استفاده خواهند کرد.
آیا کودک تان گاهی ازبازی های خشن لذت می برد؟ فوق العاده است! برخی پژوهشگران که در زمینه ی رشد مغزی در سال های اولیه ی رشد پژوهش می کنند، به تازگی به این نتیجه رسیده اند که این گونه بازی ها در رشد بخشی از مغز که کنترل رفتار را بر عهده دارد، موثرند. بنابراین، به جای نگرانی از اینکه این بازی ها کودک شما را به خشونت تشویق می کنند، مطمئن شوید که در وضعیت  کنترل شده و امن، بازی خشن می تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت های مورد نیاز کنترل برخود را برای اینکه بداند چگونه و چه زمانی این گونه بازی مناسب است، فرا بگیرد. 
بازی های وانمودی، تفکر انتزاعی را تقویت می کنند، توانایی استفاده از ابزاری مانند بلوک های ساختمان سازی به عنوان نشانه ی  چیزی ( مانند تلفن) سطح بالایی از مهارت تفکر  به شمار می رود و در نهایت کودک شما را قادر خواهد ساخت تشخیص دهد که  اعداد ،بیانگر اندازه و مقدار،و ترکیبی  ازحروف ،نشانگر واژه هایی هستندکه به زبان می آورد، می شنود و می خواند.

با ذکر این مقدمه متوجه می شوید تا چه اندازه بازی و نوع و انتخاب آن در آموزش زبان دوم موثر است. همراه سعی کنید ضمن گوش کردن به آهنگها بازیهای مربوط به هر آهنگ را با کودک خود انجام دهید. این بازیها نیز از مان تولد کودک میتواند جای حرف زدن مطلق را که یک روش مستقیم است پر کند. زمانی را برای بازی با اسباب ابازی های کودک خود بگذارید و با او صحبت کنید. برای عدم ایجاد اختلاط زبانی که مورد نظر بسیاری از والدین عزیز است روانشناسان و متخصصین گفتار درمانی توصیه میکنند حتما نیم بیشتر روز را با کودک خود به زبان مادری صحبت کنید. چون ما از کودکی دوزبانه سخن می گوییم. کودکی که باید در هر دو زبان بخصوص زبان مبدا توانایی های خاص خود را داشته باشد و بتواند در هر دو زبان مهارت کافی کسب کند حتی کودکانی که در خارج از کشور نیز زندگی کرده و به دنیا می آیند بسیار بیشتر از والدین وطنی مورد توجه والدین خود برای ارتقا زبان مادری و آشنایی با فرهنگهای خود می باشند و بدانها توصیخ می شود تا 3 سالگی در منزل فقط به زبان مادری با آنان صحبت شود زیرا آنان محیط واقعی بیرون از منزل را برای یادگیری زبان دوم دارند. اما در مورد کودکان ما که فاقد چنین محیطی هستند می بایست بجز صحبت به زبان دوم بیشتر زمان را نیز به تقویت زبان مادری بپردازیم و محیطی مصنوعی برای او ایجاد کنیم. که قصه گویی بازی ها گوش کردن به آهنگ دیدن کارتون و برنامه های آموزشی از مهمترین این محیط هاست.

زیر مجموعه بازی " بازی خلاق " است . بازی خلاق شامل انواع بازهای بسیار ساده همچون قایم موشک و دیودن و بالا بلندی و یک قل و دوقل و طیف وسیعی از بازیهاست که در مقالات آتی به آن خواهیم پرداخت . در زمینه اموزش زبان دوم از " کاردستی " و " هنر نقاشی " بسیار استفاده کنید. این دو روش یکی از زیرمجموعه های مهم بازی خلاق است که خود ،  به خودی خود ، بخش ها و مجموعه کارهای بسیار متنوعی دارد که بزودی درباره آن بیشتر خواهیم نوشت. همگی بخوبی به حساسیت وجود کاردستی و نقاشی در وجود ظریف کودکان آگاهید و به علاقه و تمایلی که کودکان ما به این دو جنبه دارند. بنابراین در هنگام نقاشی می توایند با کودک انگلیسی صحبت کرده و نام اشکالی را که می خواهید به او آموزش دهید ، از روی نقاشی های وی انجام دهید. مثلا اگر روی عرصه حیوانات یا میوه ها کار میکنید این کار را با نقاشی انجام دهید یا با استفاده از انواع کاردستی ها یک مکالمه و رابطه بسیار زیبا را برای خود و او فراهم کنید و ضمن درست کردن کاردستی از نوع و زندگی و نام کاردستی مورد نظر صحبت کنید.

در مقالات بعدی به این موادر بسیار دقیق تر خواهیم پرداخت.

سخن به درازا رفت اما تعریف و تفاوت دو روش مستقیم و غیر مستقیم به قدری در زمینه آموزش و تربیت کودک از اهمیت بالای برخوردار است که واجب بود زمانی خاص را به نوشتن درباره آن اختصاص دهیم.

برای هر گونه پرسش و تحقیق درباره عناونی نوشته شده می توانید به بخش پرسشها مراجعه نموده ، سوال خود را مطرح فرمایید تا بدان پاسخ داده شود.

با آروزی موفقیت تمامی کودکان  

منابع :

http://elaykhanoom.blogfa.com/post-151.aspx

http://www.jamnews.ir/detail/News/248529

http://ketabak.org/tarvij/node/1576

http://ketabak.org/tarvij/node/1963

http://www.khoshbakhti20.blogfa.com/post-65.aspx

http://www.ibna.ir/vdcfvydyxw6d0ca.igiw.html

http://amoozak.org/tag/293

http://isna.ir/fa/news/91101609399/%DB%8C%DA%A9